E.Ahmet Tonak | Sol Defter

Prekarya mı, Proleterya mı?

7 Aralık 2014 / E.Ahmet Tonak

Prekarya üzerine hatırı sayılır miktarda literatür birikti. Bu literatürün de önde gelen isimleri var. Tanımların örtüşen yanları olmasına rağmen kimin tanımını seçtiğinize bağlı olarak prekarya denilen kesimin de (sosyal tabaka/sınıf?) farklı özellikleri öne çıkarılıyor. Biraz şaşırtıcı geleceğini bilerek, Loic Wacquant veya Guy Standing gibi bu literatürün yıldızları dururken, kendimi Samir Amin’in tanımına yakın hissettiğimi söyleyeyim.

iPhone 6’daki sömürü oranı?

30 Kasım 2014 / E.Ahmet Tonak

Gelelim artık değerin tespitine; iPhone’un satış fiyatından değişmez ve değişir sermaye harcamalarını çıkartmak yeterli. ABD’de, iPhone 6 Plus 750 dolara satıldığına göre içerdiği artık değer 507,5 dolar olur. 650 dolara satılan iPhone 6’in içerdiği artık değer ise 423 dolardır.

Sermayenin yumuşak yalanlarından yarı doğrularına…

23 Kasım 2014 / E.Ahmet Tonak

Kapital bilgisi: Kapitalizm geliştikçe, sermaye hem yoğunlaşır hem de merkezileşir. Geçtiğimiz hafta İspanya’nın en büyük bankalarından Banco Bilbao Vizcaya Argentaria (BBVA) 5.5 milyar daha harcayarak Garanti Bankası’nın sahibi oldu. BBVA, Doğuş Grubu’nun bankadaki yüzde 15’e yakın hissesini satın alarak Garanti Bankası’ndaki payını yüzde 40’a yükseltip birden (!) hakim ortak haline geliverdi. Ardından da, gazetelerde sırıtan fotoğraflarıyla CEO’ların boy göstermesi. Alan memnun satan memnun havası…

Marksizm ve sınıflar (ve hatta postmodernizm)

16 Kasım 2014 / E.Ahmet Tonak

Neredeyse 12 Eylül askerî darbesinden beri Türkiye’nin solcu aydını, sınıfların ya buharlaştığını söylüyordu ya da kimlikler arasında herhangi bir kimlik olarak önemsizleştiğini. Sosyalist solun askerî rejimin ağır saldırısı altında kaldığı bir dönemde, “postmodern çağ” olarak anılan dönemin dünya çapında kulak verilen filozoflarından da güç alıyordu bu yaklaşım. Marksizm gerçek dünyada sınıfları ilga etmek için mücadele etmişti. Postmodern kimlik politikası ise sınıfları hayal dünyasında ortadan kaldırıyordu.

Yahu bu orta sınıf kaç kişi?

10 Kasım 2014 / E.Ahmet Tonak

İnsanın “bir bilen varsa öne çıksın” diyeceği geliyor. Rivayet muhtelif. Kime sorduğunuza bağlı olarak orta sınıf mensuplarının sayısı oldukça büyük olabileceği gibi, küçük de olabilir. Yılmasak, sormaya devam etsek neredeyse sıfırlanacak ya da ABD misali Türkiye külliyen orta sınıf kesilecek!

Halk sürünüyor, vatandaş zenginleşiyor!

2 Kasım 2014 / E.Ahmet Tonak

Ekonomist dergisine erişmek kolay. En zengin 100 aile o mu olmuş, bu mu olmuş, meraklıları dergiyi alıp bakabilir. Bana, hep bir tür sansasyonel gazetecilik örneği gibi gelmiştir bu tür raporumsu kapak haberleri. Bu yazıda, Credit Suisse adlı çok uluslu finans şirketinin 11 yıldır yayınladığı yıllık küresel servet raporunun eki Global Wealth Databook 2014’te gözüme çarpan bazı ilginç bilgileri aktaracağım. Biraz dünyanın, biraz da memleketimizin elinde ne varmış, ne yokmuş anlamamıza katkısı olacağını düşünüyorum.

Kimin eli kimin cebinde ya da 18.5 milyar dolara ne olacak?

26 Ekim 2014 / E.Ahmet Tonak

Cümle şu: “Türkiye on yıllık dolar borçlanmalarını yüzde 6 faiz ödeyerek yapıyor. ABD aynı vadede yüzde 2,3 faiz oranıyla borçlanıyor. Ama Türkiye, yüzde 6 faizle borçlandığı dolarları bu defa gidip yüzde 2,3 faiz oranıyla ABD’ye borç olarak veriyor.” (23 Ekim, Taraf)

Yaşadığımız kriz sistematiktir

19 Ekim 2014 / E.Ahmet Tonak

İzmir Ekonomi Üniversitesi’nden Turhan Subaşat ile School of Oriental and African Studies’den John Weeks’in düzenlediği Büyük 2008 Çöküşü: Sistemik mi, Konjonktürel mi yoksa Politikaların Sonucu mu? atölyesinden söz ediyorum. Çağrılı katılımcılar, ABD’den David Kotz, David Harvey, Anwar Shaikh, Al Campbell, Erdoğan Bakır; İngiltere’den Jan Toporowski, Ben Fine, Alan Freeman, Simon Mohun; İtalya’dan Riccardo Bellofiore, Yunanistan’dan Stavros Mavroudeas, Kanada’dan Radhika Desai ve Türkiye’den Özgür Orhangazi idi. Ayrıca, atölyenin bir kısmına İtalya’dan Giovanna Vertova, İngiltere’den Sue Himmelweit ve İzmir Ekonomi Üniversitesi’nden Alper Duman da katıldı.

Samimiyetsiz hükümetten samimi açıklama!

12 Ekim 2014 / E.Ahmet Tonak

Geçen hafta Ali Babacan 2015-2017 Orta Vadeli Program’ı (OVP) açıkladı. Babacan, ekonomik gidişatın, atılan bol 2023, 2071 referanslı hamasi nutuklarda dillendirildiği gibi olmadığını, işlerin sarpa sardığını münasip bir dille ifade etti. Bir bakıma samimiyet gösterdi diyebiliriz.

Hem samimiyetsiz hem de ilkeli bütünlük?

5 Ekim 2014 / E.Ahmet Tonak

Bu yazıyı yazarken, gün içinde Kobanê’ye destek ziyareti yapan Sebahat Tuncel son 2 gündür süren çok yoğun çatışmalar sonrasında YPG ve YPJ’nin IŞİD saldırılarını kırdıklarını ifade ediyordu. Tuncel, yaptığı açıklamada, IŞİD’in püskürtülmesine rağmen tehlikenin geçmediğine vurgu yapma ihtiyacı da hissetti. “Tehlike” Kobanê’nin düşmesi, hatta IŞİD’in şehirde bir katliama girişme ihtimali demek.

IŞİD ve “200 TL’ye hallederiz, abi!”

28 Eylül 2014 / E.Ahmet Tonak

IŞİD’e geçmeden neyi hallediyorlarmış, onu anlayalım. Patrick Cockburn’un yeni kitabının (Cihatçıların Dönüşü, IŞİD ve Yeni Sünni İsyanı) yalancısıyım. Ebu Garip’in müzeye çevrilmesine bulaşmış bir Iraklının, şaşkınlıkla Cockburn’a ettiği bir laftan benim anladığım o: “200 TL’ye hallederiz, abi!” Adamın aslında söylediği ve şaşırdığı şey, “Saddam devrildikten 10 yıl sonra, hala Bağdat’ta istediğin kişiyi 100 dolara öldürtebilmenin kolaylığı.

Heykelleri sürenleri de…

21 Eylül 2014 / E.Ahmet Tonak

Batı’da Kapital’in kendisinin de, taklitlerinin de tekrar moda olduğu dönemde Doğu’da heykelinden bile korkulması neyin cilvesidir?

Sencer Divitçoğlu’nun ardından…

14 Eylül 2014 / E.Ahmet Tonak

Bulamadığım risalelerin tamamı oradaydı. “Ahmet, bak bunların bazıları bende de yok, geri getirmeyi ihmal etme ha” deyişindeki ton sanki “getirmesen de canın sağ olsun” gibiydi. Nitekim, o dosyalar yıllarca nereye taşındıysam benle taşındı, o yazı yazılamadı. Ve Sencer hoca bir gün bile o dosyaların peşine düşmedi

Sosyalistler ve program…

7 Eylül 2014 / E.Ahmet Tonak

Sol siyasetin, kapitalizmin demokrasisini adam etmeye -adına radikal demokrasi dense bile- soyunmak yerine, sosyalizme geçişe odaklanmasını yaşadığımız dönemin icabı olarak görüyorum.

Haziran İsyanı Vesilesiyle Orta Sınıf (*)

18 Haziran 2014 / E.Ahmet Tonak

Gezi’deki direnişin, akabinde Haziran ayı boyunca ülke sathına yayılarak milyonların katıldığı bir halk isyanına dönüşen hareketin sınıfsal karakteri üzerine bir hayli yazıldı. Hacımlı bir külliyat birikti. Bu literatürü gözden geçirdiğimizde iki ana eğilim öne çıkıyor. İlki, isyanın sınıfsal karakterinin emekçi ağırlıklı, diğeri de orta sınıf ağırlıklı olduğunu söylüyor. İki uç eğilim dışında, adı geçen sınıflara yaptığı vurgu ve atfettiği önem itibariyle farklılaşan kimi ara pozisyonlar, hatta bu ikili karşıtlığı tıkız bulan, aşmaya çalışan yaklaşımlar da mevcut.

Amerikan folk efsanesi Pete Seeger: Darbeye karşı konser vermişti

7 Şubat 2014 / E.Ahmet Tonak

Pete Seeger kimi yalnız bıraktı ki? Dava adamıydı. Hayatı boyunca emekten, adaletten, eşitlikten yana oldu. Hep sosyalist kaldı, yalpalamadı.

Marksizm Konferansı, strateji sorunu

5 Ekim 2013 / E.Ahmet Tonak

Siz bu yazıyı okurken, Artık, Dayanışma, Yeterlilik üst başlığı ile ABD menşeili Rethinking Marxism (Marksizmi Yeniden Düşünüş) dergisi ve Association for Economic and Social Analysis (İktisadi ve Sosyal Analiz Birliği) nin ortaklaşa düzenledikleri konferansta olacağım. Sekizincisi, bu kez 19-22 Eylül arası University of Massachussets – Amherst’de yapılan bu konferans katılımcıları bakımından gerçekten uluslararası nitelikte. Türkiye’den hem çok sayıda katılımcı var hem…

Read more →

Buradakiler, oradakiler…

19 Eylül 2013 / E.Ahmet Tonak

Vahap Coşkun Radikal İki’deki bir yazısında demiş ki: “…piyasa ekonomisi lanetlenir, merkezi ekonomi savunulur, kapitalizm ve emperyalizme karşı enternasyonalist bir mücadele ve dayanışma pratiğinin ortaya konulacağı belirtilir. Kâğıt üzerinde çok fiyakalı duran bu sözler, bazen Kürt siyasetinin yönetim katında bulunanları da etkisi altına alıyor ve siyaset üretirken onların gerçeklikten kopmalarına neden olabiliyor ama Kürdüyle Türküyle orta sınıflaşmayaçalışan Türkiye…

Read more →

İsyanın Sınıfları…

12 Eylül 2013 / E.Ahmet Tonak

E. Ahmet Tonak’ın[1] “İsyanın Sınıfları…” başlıklı makalesi, NotaBene’den yeni çıkan Gezi Direnişi Üzerine Düşünceler adlı kitaptan alınmıştır. Gezi Parkı sadece ülke sathında isyanı tetiklemekle kalmadı, aynı zamanda muazzam bir kavram kargaşasını da tetikledi. Katılanların kim olduğu sorusuna Erdoğan kendi cevabını verdi; anında hepimiz çapulcu olduk—bir tür lümpen proleter yani! Gezi artı değer olarak ele alındı, incelendi—hepimiz bir…

Read more →

İsyanı anlarken

12 Eylül 2013 / E.Ahmet Tonak

İsyanı anlarken* Neredeyse on yıl olmuş Mike Davis’in New Left Review‘deki “Gecekondu Gezegeni” başlıklı yazısını okuyalı. O günden beri Üçüncü Dünya mega şehirlerinin saatli bomba misali patlamaya hazır olduğuna ikna olmuş durumdayım. Fırsat buldukça da, Davis’in tamamen paylaştığım bu öngörüsünü dile getiriyordum (2008’de Mesele’nin yaptığı söyleşi için: http://tinyurl.com/lmgeqmv) Doğup büyüdüğüm, gençlik yıllarımı geçirdiğim İstanbul’un başına gelenlerin 1950’lerden…

Read more →